Enkele maanden geleden deelden we u mee dat de RVA van plan was zijn controles op de naleving van de regels inzake deeltijds werk en de tewerkstellingsbreuk in geval van tijdskrediet en thematisch verlof op te voeren. Sindsdien heeft de RVA zijn standpunt enigszins herzien …
Ook al valt er geen wijziging te melden betreffende de naleving van de regels inzake deeltijdse arbeid, toch had de RVA een zeer strikt standpunt ingenomen aangaande de mogelijkheid bijkomende uren of overuren te verrichten voor werknemers in loopbaanonderbreking. Onder druk van de werkgeversfederaties heeft de RVA zijn standpunt versoepeld.
We geven u hierna een uitvoerig overzicht van de regels die door de RVA zijn bepaald …
I. Naleving van de regels inzake deeltijds werk
In geval van vermindering van de arbeidstijd in het kader van tijdskrediet of thematisch verlof wordt de werknemer tijdelijk een deeltijdse werknemer.
De arbeidsovereenkomst van een deeltijdse werknemer moet schriftelijk worden vastgelegd en door werkgever en werknemer worden ondertekend ten laatste op het ogenblik dat de werknemer begint met de uitvoering van zijn deeltijdse prestaties. Dit geschrift moet de overeengekomen arbeidsregeling vermelden alsook het overeengekomen werkrooster als het een vast werkrooster betreft. Is dit niet het geval, dan moet dit geschrift vermelden dat de werknemer volgens een variabel werkrooster is tewerkgesteld en moet worden verwezen naar de regels van het arbeidsreglement inzake de bepaling van variabele uurroosters.
Vervolgens is de werkgever verplicht een kopie van dit geschrift op papier of elektronisch te bewaren op de plaats waar het arbeidsreglement kan worden geraadpleegd.
In de praktijk moeten werkgever en werknemer erop toezien dat een bijlage bij de arbeidsovereenkomst wordt gesloten die gans de periode van loopbaanonderbreking dekt. Aarzel niet contact op te nemen met uw payroll advisor als u meer informatie of een model van bijlage wenst te bekomen.
Als de prestatievermindering de concrete vorm aanneemt van een variabel deeltijds werkrooster, dan moet de werkgever in zijn arbeidsreglement een algemeen kader opnemen waarmee de variabele deeltijdse werkroosters kunnen worden vastgesteld.
De werkgever moet het werkrooster 5 werkdagen voor de aanvang ervan meedelen aan de werknemer (of binnen een andere termijn die bij cao algemeen verbindend is verklaard).
Meer informatie hierover vindt u in ons artikel over de bekendmakingsregels inzake deeltijds werk.
Ten slotte moet de werkgever die niet over een tijdregistratiesysteem beschikt, alle aan de werknemer meegedeelde afwijkingen van het vast of variabel deeltijds werkrooster optekenen in een specifiek document dat "controledocument" wordt genoemd.
Meer informatie hierover vindt u in ons artikel over de regels inzake afwijking van het deeltijds werkrooster.
II. Naleving van de tewerkstellingsbreuk als gevolg van de loopbaanonderbreking
Rekening houdend met de regels inzake deeltijds werk en de filosofie van het systeem van loopbaanonderbreking dat moet zorgen voor een beter evenwicht tussen werk en privéleven, moeten de uren die door de werknemer worden verricht overeenstemmen met de arbeidstijd die het gevolg is van de gevraagde loopbaanonderbreking.
Bij prestatievermindering in het kader van tijdskrediet of thematisch verlof, met of zonder uitkeringen, moet de werknemer de arbeidsregeling zoals vermeld in (de bijlage bij) zijn arbeidsovereenkomst naleven. Daarbij moet rekening worden gehouden met de wettelijke bepalingen ter zake en de gevraagde periode van de loopbaanonderbreking.
Voorbeeld: een werknemer neemt halftijds tijdskrediet van 1 januari 2019 tot 30 juni 2020 (18 maanden). In het kader van zijn tijdskrediet heeft hij een flexibele arbeidsregeling van gemiddeld 19 u/week, na te leven over een referteperiode van 12 maanden (kalenderjaar). Als de gepresteerde en betaalde uren tijdens deze referteperiode meer dan gemiddeld 19 u/week bedragen, dan wordt de tewerkstellingsbreuk niet nageleefd. Dit is eveneens het geval als de gepresteerde uren van 1 januari 2020 tot 30 juni 2020 gemiddeld meer dan 19u/week bedragen.
III. Mogelijkheid om overuren te verrichten?
Wanneer een werknemer zijn prestaties vermindert in het kader van tijdskrediet of thematisch verlof, mocht hij tot nu toe geen overuren verrichten. De RVA heeft dit verbod opgeheven mits bepaalde beperkingen.
Zo mag een werknemer overuren verrichten overeenkomstig de wettelijke bepalingen ter zake als de volgende cumulatieve voorwaarden worden nageleefd:
- de overuren moeten op vraag van de werkgever worden verricht. Een systeem van vrijwillige overuren is dus niet mogelijk voor werknemers in loopbaanonderbreking;
- de overuren moeten worden ingehaald tijdens de wettelijke periode die daartoe is voorzien, alsook tijdens de periode van loopbaanonderbreking (zie punt II.);
- de overuren mogen geen systematisch karakter hebben, ze moeten uitzonderlijk blijven. Het moet gaan om punctuele situaties of situaties van overmacht die moeten worden gerechtvaardigd in geval van controle.
Op deze laatste voorwaarde bestaat een uitzondering voor werknemers met thuiswachtdienst. Het verrichten van overuren is dan over het algemeen inherent aan hun arbeidsregeling. Het is echter niet mogelijk wachtdienst te voorzien op dagen dat de werknemer door zijn loopbaanonderbreking niet moet werken.
IV. Mogelijkheid om bijkomende uren te verrichten?
Bijkomende uren zijn uren die door een deeltijdse werknemer worden verricht bovenop zijn arbeidsregeling zonder de arbeidsduur van voltijdse werknemers in de onderneming te overschrijden (bijvoorbeeld uren door een halftijdse werknemer verricht tussen het 19e en het 38e weekuur).
Een werknemer in tijdskrediet of thematisch verlof kan bijkomende uren verrichten volgens dezelfde voorwaarden als voor overuren.
Hoewel bijkomende uren wettelijk gezien niet moeten worden ingehaald, moeten ze in dit geval wel worden ingehaald tijdens de gevraagde periode van loopbaanonderbreking zodat de tewerkstellingsbreuk wordt nageleefd (zie punt II.).
V. Hoe een systeem van arbeidsduurvermindering toepassen?
De RVA laat toe dat een persoon in loopbaanonderbreking een stelsel van bezoldigde of niet-bezoldigde ADV geniet op voorwaarde dat de ADV-dagen worden ingehaald tijdens de wettelijke periode die daarvoor is voorzien en binnen de grenzen van de periode van loopbaanonderbreking, tenzij een collectieve arbeidsovereenkomst of het arbeidsreglement van de onderneming een bepaalde periode oplegt waarin deze dagen moeten worden opgenomen.
Voorbeeld: een werknemer neemt 1/5 loopbaanonderbreking van 1 januari 2020 tot 30 juni 2020. In zijn onderneming bestaat een stelsel van ADV. Dit stelsel voorziet dat voltijdse werknemers 39 uur per week werken in plaats van 38 uur. Ter compensatie krijgen ze 6 ADV-dagen die ze moeten nemen tussen Kerstmis en Nieuwjaar. Dit is zo bepaald in een collectieve arbeidsovereenkomst. Van 1 januari 2020 tot 30 juni 2020 presteert de werknemer in loopbaanonderbreking 31u12/39u in plaats van 30u24/38u. Daarvoor krijgt hij wel een aantal ADV-dagen naar rato van de prestaties die hij in deze periode heeft verricht. Als het inhalen van de ADV is opgelegd door een collectieve arbeidsovereenkomst, dan zal hier geen gevolg aan worden gegeven door de RVA als de werknemer van 1 januari 2020 tot 30 juni 2020 31u12'/39u heeft verricht maar zijn ADV-dagen niet heeft opgenomen.
VI. Hoe een systeem van glijdende uurroosters toepassen?
Het systeem van glijdende uurroosters is een regeling waarbij de werknemer zelf begin en einde van zijn arbeidsprestaties alsook zijn pauzes bepaalt mits naleving van stam- en glijtijden.
Dit systeem kan onder de volgende voorwaarden worden toegepast op een werknemer die zijn prestaties vermindert in het kader van tijdskrediet of thematisch verlof:
- de regels inzake deeltijdse arbeid worden nageleefd (zie punt I.);
- de praktische modaliteiten (stam- en glijtijden, maximale dagelijkse en wekelijkse arbeidsduur, ...) van het systeem van glijdende uurroosters voor werknemers met loopbaanonderbreking worden vastgelegd in het arbeidsreglement en in de arbeidsovereenkomst van de werknemer;
- de tewerkstellingsbreuk ingevolge de loopbaanonderbreking moet gemiddeld worden nageleefd tijdens de wettelijke periode die daartoe is voorzien en binnen de grenzen van de periode van loopbaanonderbreking (zie punt II.)
VII. Wat zijn de mogelijke sancties bij niet-naleving van voormelde regels?
De naleving van voormelde principes wordt door de inspectiediensten van de RVA gecontroleerd. De controle heeft betrekking op elke gevraagde periode van loopbaanonderbreking (zonder rekening te houden met eventuele verlenging). De controle slaat op de juridische teksten die in de onderneming van toepassing zijn en de situatie van de betrokken werknemer.
Ingeval onregelmatigheden of inbreuken worden vastgesteld, kunnen de volgende sancties (eventueel cumulatief) worden toegepast:
- strafrechtelijke vervolging van de werkgever of de werknemer;
- herziening van het recht op loopbaanonderbreking van de werknemer;
- herziening van het recht op uitkeringen van de werknemer;
- terugvordering van de onderbrekingsuitkeringen die de werknemer ten onrechte heeft ontvangen.
Als de RVA bovendien vaststelt dat een werknemer te veel uren heeft gewerkt tijdens een periode van tijdskrediet of ouderschapsverlof, dan kan de werknemer ondanks alles zijn tijdskrediet of ouderschapsverlof behouden zonder recht op uitkeringen als de bepalingen van artikel 11bis van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten en van de cao nr. 103 worden nageleefd.