07 Arbeidsduur - Samenvatting

Welke mogelijkheden zijn er in PC 329 ?

1. werken op zondag;
2. werken op feestdagen;
3. ‘s nachts werken (tussen 20 uur en 6 uur);
4. tot 11 uur per dag en 50 uren per week werken.

Welke zijn de toepassingsvoorwaarden?

1. Werken op zondag

1) Algemene regel voor werken op zondag, ongeacht de activiteitssector:

Toekenning van inhaalrust

In principe moet die inhaalrust worden genomen binnen de 6 dagen volgend op de zondag waarop de werknemer gewerkt heeft. Van die regel kan worden afgeweken met een koninklijk besluit.

Voor het PC 329, zegt het koninklijk besluit van 16 juni 1999 dat de inhaalrust waarop de werknemers die op zondag werken, recht hebben, moet worden toegekend binnen de vier weken die volgen op de zondag waarop zij werkten.

Hetzelfde koninklijk besluit zegt dat de inhaalrust gelijk is aan de duur van de op zondag geleverde arbeid. Bijvoorbeeld 5 uren werken op zondag geeft recht op een inhaalrust van 5 uur.

Het koninklijk besluit staat werken op zondag toe binnen de voorwaarden bepaald door de CAO van 25 oktober 1999 dat de taken opsomt waarvoor er op zondag mag worden gewerkt. Het is een lijst van voorbeelden en ook andere werknemers zouden dus op zondag mogen werken, voor zover dit gedaan wordt binnen de voorwaarden van de CAO en het KB, namelijk dat de werken niet kunnen uitgesteld of uitgevoerd worden op een ander ogenblik, met name om tegemoet te komen aan vrijwilligers en de uitvoering van voor het publiek openstaande activiteiten mogelijk te maken.

Het aantal zondagen waarop mag worden gewerkt wordt verhoogd tot 10, 13, 26 of 35 volgens de activiteit waarvoor dit werk vereist is.

In alle gevallen wordt er een niet te presteren zondag per maand gewaarborgd behalve voor de niet professionele sportbeoefenaars  en hun scheidsrechters en begeleiders en in het niet-commerciële toerisme.

De limieten die in de CAO bepaald zijn zullen met instemming van het paritair comité mogen overschreden worden voor specifieke activiteiten  in de ondernemingen en de subsectoren.

2) Bijzondere kenmerken van de sector 329

Toeslag van 20 % per uur gewerkt op zondagen

Deze toeslag is niet cumuleerbaar met het overloon dat verschuldigd is voor overuren. Voor overuren op zondag is  alleen overloon voor overuren verschuldigd. De toeslag van 20 % per gewerkt uur op zondag is dan niet verschuldigd.

Als er in de onderneming reeds een dergelijk voordeel (toeslag, inhaalrust….) wordt toegekend voor arbeidsprestaties op zondagen, dan mag dat voordeel niet gecumuleerd worden met de toeslag van 20 % per uur . Het voordeel dat het gunstigst is voor de werknemer zal moeten toegepast worden (of het voordeel dat in de onderneming bestaat, of de toeslag van 20 %).

De werkgever kan in samenspraak met de werknemer de compensatie van 20 % toekennen in de vorm van de toeslag of van inhaalrust. De inhaalrust die wordt toegekend op basis van die 20 % wordt beschouwd als normale arbeidstijd zowel voor de berekening van het loon als van de arbeidstijd. De compensatie die wordt toegekend in de vorm van inhaalrust moet uiterlijk binnen de 6 maand na het werk op zondag, worden toegekend.

In de sector van de sportcentra (Waals gewest of Brussels Hoofdstedelijk gewest, wanneer de sociale zetel is ingeschreven op de Franse taalrol bij de RSZ), geeft zondagsarbeid recht op een toeslag van 35%, maar pas vanaf de 27ste gewerkte zondag.

3) Besluit in verband met werk op zondagen

• Toekenning van een inhaalrust (algemene regel): 1 uur gewerkt op zondag = 1 uur inhaalrust. Opgelet : inhaalrust voor arbeid geleverd op zondag is een onbezoldigde rust.
• Toekenning van een toeslag van  20 % (of 35 %) - het is mogelijk het om te zetten in bezoldigde inhaalrust.

Vandaar dat 1 uur arbeid op zondag recht geeft op:

• een bezoldigd uur voor werk gepresteerd op zondag;
• EN
  • ofwel één uur onbezoldigde inhaalrust  + 20 % (of 35 %) toeslag;
  • ofwel één uur onbezoldigde inhaalrust en 12 minuten (of 21 minuten) bezoldigde inhaalrust.

Zie ook onze sectorale documentatie Hfdst. 08.

2. Werken op feestdagen

1) Algemene regel voor werken op feestdagen, ongeacht de activiteitssector :

Toekenning van een inhaalrust

Het koninklijk besluit staat werken op feestdagen toe binnen de voorwaarden bepaald door de CAO van 25 oktober 1999 dat de taken opsomt waarvoor er op een feestdag mag worden gewerkt. Het is een lijst van voorbeelden en ook andere werknemers zouden dus op een feestdag mogen werken voor zover dit gedaan wordt binnen de voorwaarden van de CAO en het KB, namelijk dat de werken niet kunnen uitgesteld of uitgevoerd worden op een ander ogenblik, met name om tegemoet te komen aan vrijwilligers en de uitvoering van voor het publiek openstaande activiteiten mogelijk te maken.

In het PC  329 heeft de werknemer die op een feestdag moet werken recht op een inhaalrust  die moet worden toegekend binnen de 6 weken die volgen op de feestdag of binnen de 6 weken die volgen op de schorsing van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst als hij niet kon genomen worden binnen de eerste termijn omdat de arbeidsovereenkomst geschorst was (ziekte, moederschapsverlof, ….).

Het koninklijk besluit van 16 juni 1999 zegt dat de duur van de inhaalrust gelijk is aan die van het op de feestdag gepresteerde werk. Zo geven bijvoorbeeld 5 uur werk op een feestdag recht op een inhaalrust van 5 uur.

De werknemer mag worden tewerkgesteld op de jaarlijkse 10 feestdagen. De werkgever moet uiterlijk acht dagen na de gewerkte feestdag en in alle geval vóór de toekenning van de inhaalrust, de Inspectie van de sociale wetten verwittigen.

2) Bijzondere kenmerken van de sector 329

Toeslag van 20 % per uur gewerkt op feestdagen

Deze toeslag is niet cumuleerbaar met het overloon dat verschuldigd is voor overuren op de feestdag. Voor overuren op feestdagen is enkel overloon voor overuren verschuldigd. De toeslag van 20 % per gewerkt uur op feestdagen is dan niet verschuldigd.

Als er in de onderneming reeds een dergelijk voordeel (toeslag, inhaalrust….) wordt toegekend voor arbeidsprestaties op feestdagen, dan mag dat voordeel niet gecumuleerd worden met de toeslag van 20 % per uur . Het voordeel dat het gunstigst is voor de werknemer zal moeten toegepast worden (of het voordeel dat in de onderneming bestaat, of de toeslag van 20 %).

De werkgever kan in samenspraak met de werknemer de compensatie van 20 % toekennen in de vorm van de toeslag of van inhaalrust. De inhaalrust die wordt toegekend op basis van die 20 % wordt beschouwd als normale arbeidstijd zowel voor de berekening van het loon als van de arbeidstijd. De compensatie die wordt toegekend in de vorm van inhaalrust moet uiterlijk binnen de 6 maand na het werk op de feestdag zondag, worden toegekend.

3) Besluit in verband met werk op feestdagen

• Toekenning van een inhaalrust (algemene regel) : 1 uur gewerkt op zondag = 1 uur bezoldigde inhaalrust (in tegenstelling tot werken op zondag.
• Toekenning van een toeslag van  20 % - het is mogelijk het om te zetten in bezoldigde inhaalrust.

Vandaar dat 1 uur arbeid op een feestdag recht geeft op:

• een bezoldigd uur werk gepresteerd op zondag;
• EN
  • ofwel één uur bezoldigde inhaalrust  + 20 % toeslag;
  • ofwel één uur bezoldigde inhaalrust + 12 minuten bezoldigde inhaalrust.

Zie ook onze sectorale documentatie Hfdst. 08.

3. Nachtarbeid

Nachtarbeid is arbeid geleverd tussen 20 en 6 uur.

De CAO van 25 oktober zegt wie ‘s nachts mag werken en kent een toeslag van 20% toe voor elk uur dat er ‘s nachts wordt gewerkt. Het is een lijst van voorbeelden en ook andere werknemers zouden dus op zondag mogen werken voor zover dit gedaan wordt binnen de voorwaarden van de CAO en het KB.

Er zal moeten nagegaan worden of de nachtarbeid « marginaal » is , bijvoorbeeld alleen tussen 20 uur en middernacht. In dat geval mogen de uurroosters  in het arbeidsreglement worden opgenomen via toepassing van de procedure tot wijziging van het arbeidsreglement.

Als de arbeid daarentegen voornamelijk tussen middernacht en 5 uur wordt geleverd dan moet de procedure worden gevolgd om een arbeidsregeling met nachtprestaties in de onderneming in te voeren en moeten die uurroosters ook worden opgenomen in het arbeidsreglement.

De toeslag is niet cumuleerbaar met het overloon dat verschuldigd is voor overuren. Voor overuren ‘s nachts is dus enkel overloon voor overuren verschuldigd. De toeslag van 20 % per gewerkt uur ‘s nachts is dan niet verschuldigd.

Als er in de onderneming reeds een dergelijk voordeel (toeslag, inhaalrust….) wordt toegekend voor nachtprestaties, dan mag dat voordeel niet gecumuleerd worden met de toeslag van 20 % per uur. Het voordeel dat het gunstigst is voor de werknemer zal dan moeten toegepast worden(of het voordeel dat in de onderneming bestaat, of de toeslag van 20 %).

De werkgever kan in samenspraak met de werknemer de compensatie van 20 % toekennen in de vorm van de toeslag of van inhaalrust (12 minuten per gewerkt uur). De inhaalrust die wordt toegekend op basis van die 20 % wordt beschouwd als normale arbeidstijd, zowel voor de berekening van het loon als van de arbeidstijd. De compensatie die wordt toegekend in de vorm van inhaalrust moet uiterlijk binnen de 6 maand na het nachtwerk, worden toegekend.

Zie ook onze sectorale documentatie Hfdst. 0704.

4.  Opgelet ! Bijzondere percentages - onregelmatige prestaties

In sommige subsectoren bestaan er specifieke collectieve arbeidsovereenkomsten in verband met het percentage van de sectorale toeslag (oncomfortabele uren).

Op 25 juni 2007 werd er een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten betreffende de valorisatie van de oncomfortabele uren die gepresteerd worden door het personeel van een deel van de socio-culturele sector die afhangt van het Waals Gewest (CRI, EFT, OISP):

• Centres Régionaux d'Intégration pour les populations d'origine étrangère (CRI), agréés et subventionnés en vertu du décret de la Région wallonne du 4 juillet 1996,
• Entreprises de Formation par le Travail (EFT), agréées et subventionnées en vertu du décret de la Région wallonne du 1er avril 2004,
• Organismes d'Insertion Socioprofessionnelle (OISP), agréés et subventionnés en vertu du décret de la Région wallonne du 1er avril 2004.

Percentages:

• 26 % per uur voor arbeid geleverd op zaterdag tussen 6 en 20 uur,
• 35 % per uur voor arbeid geleverd ‘s nachts tussen 20 en 6 uur behalve op zon- en feestdagen,
• 56 % per uur voor arbeid geleverd op zon- en feestdagen tussen 0 en 24 uur.

Op 1 juli 2002 werd er een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten in verband met het loonsupplement voor onregelmatige prestaties (OISP):

Organismes d'insertion socioprofessionnelle:
zoals bepaald en erkend door de Commission communautaire française via het decreet van 27 april 1995 (décret relatif à l'agrément de certains organismes d'insertion socioprofessionnelle et au subventionnement de leurs activités de formation professionnelle en vue d'accroître les chances de demandeurs d'emploi inoccupés et peu qualifiés de trouver ou de retrouver du travail dans le cadre de dispositifs coordonnés d'insertion socioprofessionnelle)
en
die een partnershipovereenkomst hebben met het Office régional bruxellois de l'emploi zoals bepaald in de besluiten van de Exécutif de la Région de Bruxelles-Capitale du 27 juin 1991 (arrêté autorisant l'Office régional bruxellois de l'emploi à conclure des conventions de partenariat en vue d'accroître les chances de certains demandeurs d'emploi de trouver ou de retrouver du travail et arrêté autorisant l'Office régional bruxellois de l'emploi à conclure des conventions de partenariat en vue d'accroître les chances de certains demandeurs d'emploi de trouver ou de retrouver du travail dans le cadre de dispositifs coordonnés d'insertion socioprofessionnelle).
De betrokken werknemers zijn die die worden ingeschakeld in socio-professionele projecten zoals bepaald door het decreet van de ‘Commission communautaire française’ van  27 april 1995.
Bij de plaatselijke opdrachten zijn naast het bovengenoemd personeel eveneens de personen van de omkadering van de beroepsdoorstromingsprogramma’s en het personeel van  de  ateliers voor actieve werkzoekenden.

Percentages:

• een toeslag van 26% op de reële bezoldiging, evenredig met de duur van de effectief op uitdrukkelijk verzoek van de werkgever gepresteerde arbeid op zaterdag van 0 tot 24 uur;
• een toeslag van  56% op de reële bezoldiging, evenredig met de duur van de effectief op uitdrukkelijk verzoek van de werkgever gepresteerde arbeid op een zon- of feestdag van 0 tot 24 uur ;
• vanaf 1 januari  2005, een toeslag van  35% op de reële bezoldiging, evenredig met de duur van de effectief op uitdrukkelijk verzoek van de werkgever gepresteerde arbeid ‘s nachts  tussen 20 en 6uur. Deze toeslag bedroeg 27% in 2001, 29% in 2002, 31% in 2003 en 33% in 2004.

5.   Tot 11 uur per dag en 50 uur per week werken

Het koninklijk besluit van  16 juni 1999, aangevuld met de CAO van 25 oktober 1999, voorziet in de eerste plaats de mogelijkheid van afwijking op de normale grenzen van de arbeidsduur in sommige welbepaalde gevallen.

In principe is de wekelijkse bovengrens voor een voltijdse tewerkstelling in het paritair comité 38 uur. De daggrens is 8 of 9 uur (wanneer de wekelijkse arbeidregeling minstens  een halve dag of een hele dag rust omvat buiten de zondag (artikel 20 van de arbeidswet van 16 maart 1971)).

De CAO van  25/10/1999 somt de activiteiten op waarvoor de werknemers 11uur/dag en 50 uur /week, mogen werken. Dat is een opsomming van voorbeelden en het is dus goed mogelijk dat de werknemers voor andere taken buiten de normale uurregeling zullen mogen worden tewerkgesteld. Uit de inzage van het toepassingsgebied kan men afleiden dat administratieve of boekhoudingstaken bijvoorbeeld geen taken zijn waarvoor  normale grenzen van de arbeidsduur mogen overschreden worden.

Te vervullen voorwaarden om de overschrijding toe te staan:

1. maximaal 11 uur/dag en maximaal 50 uur/week,
2. De normale wekelijkse arbeidsduur (38 uur) wordt gemiddeld gerealiseerd over een maximale referteperiode van een semester. Het begin en het einde van die referteperiode worden vastgelegd in het arbeidsreglement. Standaard wordt onder een semester verstaan de periode  tussen 1 februari en 31 juli en de periode tussen  1 augustus en 31 januari.
3. De interne grens moet worden nageleefd. Dat betekent dat op geen enkel ogenblik in de referteperiode de gepresteerde arbeidsduur  met meer dan 143 uur (en niet meer 78 uur)*de gemiddelde duur mag overschrijden die is toegestaan in dezelfde referteperiode. Van zodra de interne grens bereikt is, moet de werkgever onmiddellijk inhaalrust toekennen.

Vanaf 1 februari 2017 bepaalt de wet deze drempel op 143 uur. De wet voorziet dat een cao deze interne grens tot boven 143 uur kan verhogen maar geen interne grens meer mag vastleggen die lager is dan 143 uur. Het is dus de wettelijke interne grens van 143 uur die moet nageleefd worden. 

Geen overloon ( 50 %) voor zover de volgende 3 voorwaarden vervuld zijn:

1. geen overschrijding van de maximumgrenzen van 11uur/dag en 50 uur/week;
2. de normale wekelijkse arbeidsduur moet gemiddeld bereikt worden over de referteperiode (zijnde een semester – zie hierboven).
3. de afwijkende uurregeling moet worden opgenomen in het arbeidsreglement.

Opgelet: Dit zijn drie cumulatieve voorwaarden. Als één ervan niet vervuld is dan moet de werkgever een overloon betalen voor alle arbeidsprestaties die de grenzen van de arbeidsduur overschrijden.

Ingeval van verschuldigd overloon (als men dus bijvoorbeeld 11 uur per dag overschrijdt):

• Omzetting van het overloon in inhaalrust mogelijk in samenspraak met de werknemer.
• Als het overloon helemaal wordt omgezet in inhaalrust,
  • geeft elk overuur bezoldigd met een overloon van 50 %, recht op minstens een half uur inhaalrust,
  • geeft elk overuur dat bezoldigd wordt  met een overloon van 100% (indien overschrijding van 11 uur op een zon- of feestdag), recht op minstens één uur inhaalrust.

Sectoraal overloon

Niettegenstaande dat in geval van overschrijding van de grenzen van de arbeidsduur binnen de bovenstaande voorwaarden geen overloon verschuldigd is, voorziet de CAO van 25 oktober 1999 uitdrukkelijk toch een toeslag van 20 % per gewerkt uur boven 9 uur/dag en 40 uur/week.

Deze toeslag wordt ook toegekend voor nachtarbeid en werk op zon- en feestdagen.  Zij mogen evenwel niet gecumuleerd worden. Zo geeft het presteren van een tiende uur ‘s nachts  alleen recht op één toeslag van 20 %, en dus niet tweemaal die toeslag.

Wanneer er meer gewerkt wordt dan 9 uur per dag of meer dan 40 uur per week binnen de voorwaarden vermeld onder punt 1, dan is het wettelijk overloon van 50 % of  100 % niet verschuldigd. Alleen de toeslag van 20% per uur zal moeten worden toegekend.

De toeslag van 20 % per uur mag niet gecumuleerd worden met het overloon, de inhaalrust of met elk ander voordeel dat eventueel in de onderneming zou worden toegekend voor dergelijke arbeidsprestaties. Indien het in de onderneming afgesproken voordeel voor de werknemer beter is dan de toeslag van 20 %, dan is het dat voordeel dat aan de werknemer moet worden toegekend en niet de toeslag van 20 % per uur. Als het voordeel daarentegen slechter is, moet de toeslag van 20 % worden, toegekend.

De werkgever kan in samenspraak met de werknemer de compensatie van 20 % toekennen in de vorm van overloon of van inhaalrust. De inhaalrust die wordt toegekend op basis van die 20 % wordt beschouwd als normale arbeidstijd zowel voor de berekening van het loon als van de arbeidstijd. De compensatie die wordt toegekend in de vorm van inhaalrust moet uiterlijk binnen de 6 maand na het werk dat aanleiding heeft gegeven tot het ontstaan van de compensatie.

Zie ook onze sectorale documentatie Hfdst. 0703.

6. De types van inhaalrust

Er zijn 4 types van inhaalrust:

• Inhaalrust als omzetting van de 20 % overloon
• Inhaalrust als omzetting van de  50 % of 100 % overloon
• Inhaalrust voor werk op zondag
• Inhaalrust voor werk op een feestdag.

Inhaalrust als omzetting van de 20 %  moet worden genomen op een gebruikelijke activiteitsdag, hij telt voor arbeidsduur en moet normaal worden verloond.

Inhaalrust als omzetting van de 50 % of 100% moet worden genomen op een gebruikelijke activiteitsdag, hij telt voor arbeidsduur en moet normaal worden verloond.

Inhaalrust voor werk op zondag moet niet worden verloond en telt niet voor de arbeidsduur.

Inhaalrust voor werk op een feestdag zondag moet worden verloond, hij telt voor de arbeidsduur en de gerecupereerde uren hebben de waarde van feestdaguren.

7.  Praktische gevallen

• Maandag     10
• Dinsdag       8 (waarvan 2 ‘s nachts)
• Woensdag    11
• Donderdag    -
• Vrijdag        11 (waarvan 2 ‘s nachts)
• Zaterdag      6
• Zondag        4

Totaal: 50 uren

• Maandag: 9 normaal betaalde uren; 1 uur betaald tegen 120 % of tegen 100 % en inhaalrust van  12 minuten
• Dinsdag: 6 normaal betaalde uren; 2 uren betaald tegen  120 % of 100 % en inhaalrust van  24 minuten
• Woensdag: 9 normaal betaalde uren; 2 uren betaald tegen 20 % of tegen 100 % en inhaalrust van  24 minuten
• Donderdag: -
• Vrijdag: 9 normaal betaalde uren; 2 uren betaald tegen 120 % of tegen 100 % en inhaalrust van  24 minuten
• Zaterdag: 6 normaal betaalde uren
• Zondag: 4  betaalde uren tegen 120 % of tegen 100 % en inhaalrust van  48 minuten.

• Er moet bovendien 12 uur inhaalrust worden toegekend om het wekelijkse gemiddelde van 38 uur na te leven.

BETALINGEN:

- In geval van betaling van het sectoraal overloon:

Onmiddellijke betaling van:

• 38u aan 100 %
• 11u x 20 % (sectoraal overloon)

Uitgestelde betaling van:

• 12u aan 100% (betaalde inhaalrust)

- In geval van omzetting van het sectoraal overloon in inhaalrust:

Onmiddellijke betaling van:

• 38u aan 100 %

Uitgestelde betaling van:

• 12u aan 100 % (betaalde inhaalrust)
• 11 X 12 min aan 100% (omzetting van overloon in betaalde inhaalrust)