In het Paritair Comité voor de beschutte werkplaatsen en de sociale werkplaatsen werd op 11 december 2001 een collectieve arbeidsovereenkomst gesloten tot invoering van een stelsel van tijdskrediet, loopbaanvermindering en vermindering van de arbeidsprestaties tot een halftijdse betrekking in de sociale werkplaatsen. Deze CAO werd neergelegd op de Griffie van de Dienst der collectieve arbeidsbetrekkingen op 5 april 2002 en geregistreerd op 14 mei 2002 onder het nummer 62492/CO/327. Het bericht van neerlegging verscheen in het Belgisch Staatsblad van 24 mei 2002.

Deze collectieve arbeidsovereenkomst die gesloten werd in het kader van het oude regime van tijdskrediet moet gelezen worden in het licht van het nieuwe regime van tijdskrediet.

Wij verklaren ons nader.

De CAO nr. 77bis van 19 december 2001 voorzag in de mogelijkheid voor sectoren en ondernemingen om het recht op voltijds of halftijds tijdskrediet te verlengen van 1 tot maximum 5 jaar.

De CAO nr. 103 vervangt deze mogelijkheid door de mogelijkheid om bovenop de 12 maanden tijdskrediet zonder motief  36 maanden voltijds of halftijds tijdskrediet met motief op te nemen.

De werknemers die nog in het stelsel van de CAO nr. 77bis rechten uitoefenen en degene die voor 1 september 2012 hun recht op tijdskrediet of loopbaanvermindering hebben aangevraagd, blijven onder de toepassing van de oude CAO nr. 77bis.

De nieuwe aanvragen en de verlengingsaanvragen waarvan de werkgever in kennis werd gesteld na 1 september 2012, vallen onder toepassing van deze nieuwe CAO nr. 103. De werknemer heeft dus overeenkomstig deze CAO recht op 12 maanden tijdskrediet zonder motief en zal van een bijkomend recht van 36 maanden tijdskrediet met motief kunnen genieten, indien er binnen de sector of de onderneming een CAO bestaat die dit recht ook toelaat.

De CAO’s die op ondernemingsniveau en sectoraal niveau  gesloten werden voor de inwerkingtreding van de CAO nr. 103 blijven gelden. De verlenging die hierin werd voorzien op basis van de CAO nr. 77bis, zal echter gelezen moeten worden in het licht van de nieuwe CAO nr. 103 : 

Wij geven u hierna de integrale tekst van deze CAO en vervolgens een commentaar. Voor de reglementering inzake tijdskrediet, zie ook onze brochure.

Tekst CAO

Artikel 1

Deze collectieve arbeidsovereenkomst is van toepassing op de werkgevers en de werknemers van de Sociale Werkplaatsen die ressorteren onder het Paritair Comité voor de beschutte werkplaatsen en de sociale werkplaatsen.

Onder werknemers wordt verstaan, het mannelijk en vrouwelijk werklieden- en bediendepersoneel.

Artikel 2

De ondertekenende partijen verwijzen naar de CAO nr. 77 tot invoering van een stelsel van tijdskrediet, loopbaanvermindering en vermindering van de arbeidsprestaties tot een halftijdse betrekking gesloten op 14 februari 2001 in de Nationale Arbeidsraad, naar het advies nr. 1339 van de Nationale Arbeidsraad uitgebracht op 14 februari 2001, naar de wet betreffende de verzoening van werkgelegenheid en kwaliteit van leven van 10 augustus 2001 (BS 15 september 2001) en naar de in dit verband nog op federaal uit te werken reglementaire omkadering.

Artikel 3

In toepassing van artikel 3 paragraaf 2 van de hogervermelde CAO nr. 77 van de Nationale Arbeidsraad komen de ondertekenende partijen overeen om de mogelijkheden inzake het opnemen van het recht op een tijdskrediet uit te breiden tot 5 jaar berekend over de gehele loopbaan.

Artikel 4

Het recht op 1/5 loopbaanvermindering

Afdeling 2 van de CAO nr. 77 van 14 februari 2001 regelt de modaliteiten van het recht op 1/5 loopbaanvermindering.

De vermindering bedraagt 1/5 van de voltijdse contractuele arbeidsduur, op te nemen in de vorm van 1 dag of 2 halve dagen per week.

Voor de werknemers die tewerkgesteld zijn in ploegenstelsels, en arbeidscycli of in arbeidsregelingen die gespreid zijn over meer dan 5 dagen, wordt uitdrukkelijk overeengekomen dat het recht op de 1/5 loopbaanvermindering gelijkwaardig kan worden opgenomen in de vorm van de vermindering met 1/5 van de gemiddelde arbeidsduur.

Artikel 5

De ondertekenende partijen komen overeen om voor alle ondernemingen de in dit artikel uitgewerkte toepassingsregels te hanteren in verband met de in artikel 15 van de CAO nr. 77 voorziene regeling.

Wanneer in de onderneming meer dan 5 % van het totale aantal in de onderneming tewerkgestelde werknemers gelijktijdig het recht op tijdskrediet, loopbaanvermindering of vermindering van de arbeidsprestaties tot een halftijdse betrekking, zoals bedoeld in de artikelen 3, 6 en 9 van CAO nr. 77, uitoefenen wordt voor de afwezigheden boven de 5 % drempel een voorkeur- en planningsmechanisme toegepast teneinde de continuïteit van de arbeidsorganisatie te waarborgen. Bij de toepassing van deze algemene regeling gelden volgende principes:

1.   Het totale aantal werknemers dat voor de berekening van de drempel in aanmerking wordt genomen, is het aantal werknemers dat met een arbeidsovereenkomst in de onderneming tewerkgesteld is op 30 juni van het jaar voorafgaand aan het jaar tijdens hetwelk de rechten gelijktijdig worden uitgeoefend.

2.   Bij de berekening van de 5 % drempel van gelijktijdige uitoefening van het recht op tijdskrediet, loopbaanvermindering of vermindering van de arbeidsprestaties tot een halftijdse betrekking wordt in voltijdse equivalenten gerekend.

3.   Voor de berekening van de 5 % drempel wordt geen rekening gehouden met de werknemers die gebruik maken van de thematische verloven (ouderschapsverlof, verlof voor palliatieve zorgen en verlof voor verzorging van zwaar zieken) en met de werknemers die gebruik maken van het recht van de werknemers van 50 jaar en ouder op een vermindering van de arbeidsprestaties zoals voorzien in artikel 9 van CAO nr. 77 (vermindering tot een 4/5 tewerkstelling en vermindering tot een halftijdse betrekking).

4.   Op het niveau van de ondernemingen kan na overleg en akkoord van de Ondernemingsraad of het Comité voor Preventie en Bescherming op het werk of de Vakbondsafvaardiging of bij ontstentenis het voltallige personeel via collectieve arbeidsovereenkomst de drempel van 5 % waarna een voorkeur- en planningsmechanisme in werking treedt verhoogd worden.

5.   Op het niveau van de ondernemingen kan na overleg en akkoord van de Ondernemingsraad of de Vakbondsafvaardiging een eigen voorkeur- en planningsmechanisme uitwerkt worden. Bij afwezigheid van een eigen mechanisme geldt het mechanisme zoals uitgewerkt in artikel 17 van CAO nr. 77.

Artikel 6

Indien er op het niveau van de Nationale Arbeidsraad in CAO nr. 77 bis of in Federale Regeringsmaatregelen bepalingen worden opgenomen die onderhavige CAO tegenspreken dan moet deze CAO opnieuw onderhandeld worden.

Artikel 7

Deze collectieve arbeidsovereenkomst treedt in werking op 1 januari 2002 en is gesloten voor onbepaalde duur. Zij kan door elk van de partijen opgezegd worden mits een opzeggingstermijn van 6 maanden gericht bij een ter post aangetekend schrijven aan de voorzitter van het Paritair Comité voor de beschutte werkplaatsen en de sociale werkplaatsen.

B. Commentaar

1. Verhoging tot 5 jaar van de maximale duur van het tijdskrediet

1.1. Herinnering van de interprofessionele regeling: 

De CAO nr 77 bis bepaalt de duur van uitoefening van het recht op tijdskrediet sensu stricto (d.w.z. hetzij een volledige schorsing van de arbeidsprestaties, hetzij een vermindering van de arbeidsprestaties tot een halftijdse betrekking).

Deze duur is gelijk aan een minimumperiode van 3 maanden en aan een maximumperiode van een jaar.

1.2.  Afwijkende regeling in het PC 327.01 voor de sociale werkplaatsen

De CAO nr 77 bis laat de paritair comités toe om bij CAO de duur van uitoefening van het recht op tijdskrediet te verlengen zonder dat het over de gehele loopbaan meer dan 5 jaar mag bedragen.

Het paritair comité 327.01 heeft gebruik gemaakt van deze mogelijkheid door te voorzien dat de maximale duur van het tijdskrediet onder de vorm van een volledige schorsing van de arbeidsprestaties of onder de vorm van een vermindering van de arbeidsprestaties tot een halftijdse betrekking tot 5 jaar over de gehele loopbaan verlengd wordt.

Opgelet: zie opmerking hierboven over CAO nr 103 van de NAR!

2. Sommige categorieën van werknemers worden niet in aanmerking genomen voor de berekening van de drempel van 5 % waarboven het voorkeursmechanisme in werking treedt.

2.1. Herhaling van het interprofessioneel stelsel

CAO nr.77 bis zegt dat van zodra meer dan 5% van het totaal aantal werknemers van een onderneming terzelfder tijd zijn recht op tijdskrediet, op de loopbaanvermindering of op de vermindering van de arbeidsprestaties tot een halftijdse betrekking uitoefent of wil uitoefenen, er een plannings- en voorkeursmechanisme voor de afwezigheden in werking treedt om de continuïteit van de werking van de onderneming te waarborgen.

In ondernemingen waar er minstens 10 werknemers zijn van 50 of ouder, wordt die drempel verhoogd met één eenheid per schijf van oudere werknemers.

Op het einde van elke maand gaat de werkgever na of de drempel van 5% overschreden is. Indien dat zo is dan past hij het voorkeursmechanisme toe om te zien wie voorrang krijgt bij de uitoefening van het recht op tijdskrediet.

Als door de werking van het voorkeursmechanisme, een werknemer naast het tijdskrediet, de loopbaanvermindering of de vermindering tot halftijds, grijpt op de door hem gewenste datum dan wordt het moment waarop zijn kennisgeving ingaat, uitgesteld tot er een plaats vrijkomt.

De ondernemingsraad zegt hoe het voorkeursmechanisme zal werken. Als er geen ondernemingsraad is, wordt het geregeld door de werkgever in overleg met de vakbondsafvaardiging. Als de onderneming geen eigen mechanisme heeft, dan is er nog altijd het vervangende mechanisme voor planning en voorkeur bepaald in de CAO nr. 77 bis. Op het einde van elke maand wordt het plannings- en voorkeursmechnisme toegepast op de aanvragen die op de 15de schriftelijk ontvangen werden. Daarna zal de werkgever aan de werknemer uiterlijk op het einde van de maand die volgt op die van de kennisgeving, de datum meedelen van waarop hij zijn recht op tijdskrediet, loopbaanonderbreking of vermindering tot een halftijdse betrekking zal kunnen uitoefenen.

2.2. Afwijkende regeling in het PC  327.01 voor de Sociale werkplaatsen

De CAO nr. 77bis laat toe dat de paritaire comités de drempel van 5 % veranderen met een CAO.

Het PC 327.01 heeft dat gedaan door te zeggen dat:

-          de werknemers van 50 jaar en ouder die hun prestaties tot halftijds of met een vijfde verminderen niet geteld worden voor de berekening van de drempel van 5% in het tijdskrediet. Zij mogen hun prestaties onbeperkt verminderen;

-        de werknemers die gebruik maken van de thematische verloven niet geteld worden voor de berekening van de drempel van 5% in het tijdskrediet.