Zijn mandatarissen van VZW's onderworpen aan het sociaal statuut van de zelfstandigen?

Een VZW is een vennootschap die geen nijverheids- of handelszaken drijft en niet tracht een stoffelijk voordeel aan haar leden te verschaffen. Dit betekent echter niet dat een vzw haar activiteiten niet mag uitvoeren zonder een overschot van ontvangsten of uitgaven.

Het gebeurt zelfs dat bestuurders van een VZW vergoedingen of terugbetaling van kosten ontvangen. De vraag rijst dan of deze bestuurders aan het sociaal statuut van de zelfstandigen onderworpen zijn en bijgevolg bij een sociaal verzekeringsfonds moeten aansluiten.

Er moet een onderscheid worden gemaakt tussen VZW's die aan de vennootschapsbelasting onderworpen zijn en VZW's die aan de rechtspersonenbelasting onderworpen zijn.

De VZW is onderworpen aan de vennootschapsbelasting

Als een VZW onderworpen is aan de vennootschapsbelasting, dan houdt ze zich ipso facto bezig met een exploitatie of met verrichtingen van winstgevende aard. Haar mandatarissen worden dan vermoed een zelfstandige beroepsactiviteit uit te oefenen en zijn onderworpen aan het sociaal statuut van de zelfstandigen. Dit vermoeden kan worden weerlegd. Het bewijs van het tegendeel berust bij de mandataris.

De VZW is onderworpen aan de rechtspersonenbelasting

Het statuut van mandatarissen van VZW's die aan de rechtspersonenbelasting onderworpen zijn, is  specifieker want ze worden niet geacht zich bezig te houden met een exploitatie of met verrichtingen van winstgevende aard.

  1. De bestuurder ontvangt geen vergoeding of krijgt enkel zijn kosten terugbetaald

Als de bestuurder van de VZW geen vergoeding ontvangt voor de uitoefening van zijn mandaat of als hij enkel zijn kosten terugbetaald krijgt, wordt hij niet fiscaal belast op beroepsinkomsten en is er op fiscaal vlak geen vermoeden van onderwerping.

  1. De bestuurder ontvangt een vergoeding (met inbegrip van presentiegelden)

Als de mandataris verbonden is door een arbeidsovereenkomst en in die hoedanigheid een vergoeding ontvangt, dan moeten de regels van de RSZ worden toegepast.  

Als dit niet het geval is of als de vergoedingen van de bestuurders op fiches 281.30 worden vermeld, dan worden ze als "winst" gekwalificeerd en belast als beroepsinkomsten uit een zelfstandige activiteit.

Wanneer het fiscale criterium is vastgesteld, heeft de ontvangst van deze bezoldiging de onderwerping aan het sociaal statuut van zelfstandigen tot gevolg als ze de drempel voor een activiteit in bijberoep op jaarbasis overschrijdt. In 2018 is dit bedrag vastgesteld op 1.499,14 EUR. Als iemand mandaten in verschillende VZW's tegelijk uitoefent, dan mag het totale inkomen van de verschillende mandaten  voornoemde drempel niet overschrijden.

Deze onderwerping op basis van het fiscale criterium kan evenwel worden beoordeeld op basis van het sociologisch criterium. De bestuurder kan namelijk aantonen dat hij geen winstgevend doel had.