Vrijwilligerswerk wordt onbezoldigd verricht. Bepaalde kostenvergoedingen kunnen worden toegekend, vrijgesteld van RSZ-bijdragen en belastingen. Keerzijde van de medaille is dat de vrijwilliger geen enkele verplichting heeft om het werk aan te vatten of voort te zetten.
Bent u benieuwd of u een beroep op vrijwilligers zou kunnen doen?
U bent een organisatie
Vrijwilligerswerk gebeurt steeds voor rekening van een organisatie: dit is iedere feitelijke vereniging of private of publieke rechtspersoon zonder winstoogmerk (vzw).
Indien u niet tot zo’n organisatie behoort, kan u spijtig genoeg geen beroep doen op vrijwilligerswerk. Er is dan ook geen vrijwilligerswerk mogelijk voor bijvoorbeeld een bvba of een nv. Ook individuele privé-personen kunnen geen beroep doen op vrijwilligerswerk tenzij dit gebeurt via een organisatie.
Er is evenmin vrijwilligerswerk mogelijk voor diensten die familieleden, vrienden of buren aan elkaar verlenen.
Vrijwilligerswerk kan zowel buiten als binnen de bestuursorganen van de organisatie worden verricht. Een bestuurder die gratis arbeid verricht kan dus het statuut van vrijwilliger hebben.
U biedt vrijwilligerswerk aan
Vrijwilligerswerk wordt verricht ten behoeve van één of meer personen, van een groep of organisatie of van de samenleving als geheel. Voorbeelden zijn zieken, bejaarden, kinderen of kansarmen ontvangen en begeleiden, het milieu beschermen, sportwedstrijden of sociale of culturele gebeurtenissen organiseren, eerste hulp bieden aan slachtoffers van ongevallen of rampen, …
U doet een beroep op vrijwilligers
Werknemers mogen vrijwilligerswerk uitoefenen. Indien de vrijwilliger reeds een arbeidsovereenkomst heeft met de organisatie mag hij als vrijwilliger enkel arbeid uitoefenen die verschilt van de arbeid die hij verricht als werknemer.
Zelfstandigen kunnen vrijwilligerswerk doen, maar dit werk mag niet de voortzetting zijn van de activiteit uitgeoefend als zelfstandige.
Uitkeringsgerechtigde werkzoekenden en de werklozen met bedrijfstoeslag (SWT) komen in aanmerking om vrijwilligerswerk te verrichten. Zij moeten wel voorafgaandelijk een aangifte doen bij hun uitbetalingsinstelling.
Ook een arbeidsongeschikte werknemer kan zich engageren als vrijwilliger op voorwaarde dat de geneesheer-adviseur van de mutualiteit vaststelt dat de activiteit verenigbaar is met de algemene gezondheidstoestand van de belanghebbende. De arbeidsongeschikte werknemer moet dus contact opnemen met de geneesheer-adviseur vóór de start van het vrijwilligerswerk.
Buitenlanders met een wettelijke verblijfsvergunning en asielzoekers – dit zijn personen die een aanvraag tot erkenning als asielzoeker of tot erkenning van het subsidiair beschermingsstatuut hebben gedaan – kunnen vrijwilligerswerk uitoefenen. Zij moeten niet langer over een vrijstelling voor een arbeidskaart beschikken. De asielzoeker moet vooraf aangifte doen bij het Federaal Agentschap voor de Opvang van Asielzoekers (FEDASIL).
U wenst uw kosten te optimaliseren
U beslist vrij of u de vrijwilliger al dan niet zal vergoeden voor de gemaakte kosten; dit is geen verplichting.
U mag werken met een forfaitaire of reële kostenvergoeding. Interessant is dat de vergoedingen zijn vrijgesteld van RSZ-bijdragen en van belastingen, dus geen bedrijfsvoorheffing.
De betaling van de forfaitaire kosten is vrijgesteld van RSZ-bijdragen en bedrijfsvoorheffing indien de volgende grensbedragen niet worden overschreden:
- 32,71 EUR per dag; en,
- 1308,38 EUR per kalenderjaar.
Indien de werkelijke kosten hoger liggen dan deze grensbedragen en bewezen kunnen worden, dan kan u opteren voor de betaling van de reële kosten.
Een cumul van een forfaitaire vergoeding en een vergoeding voor reële kosten is in principe niet mogelijk. Een uitzondering geldt voor reële verplaatsingskosten. De reële kosten zijn in deze cumul wel beperkt tot maximum 2000 kilometer per jaar, per vrijwilliger.
Als de vrijwilliger zich verplaatst met zijn eigen voertuig zal hij dus het forfaitair dag- of jaarbedrag en een kilometervergoeding kunnen ontvangen die samen niet groter zijn dan 2000 × 0,3363 EUR (voor de periode 01/07/2016 - 30/06/2017).
Opgelet: het is niet mogelijk de bedragen bij verschillende organisaties te cumuleren. U laat de vrijwilliger best een verklaring op erewoord ondertekenen.
Vergeet uw verplichtingen niet!
Informatie
Vóór aanvang van het vrijwilligerswerk is de organisatie verplicht om de vrijwilliger de volgende informatie mee te delen:
- de sociale doelstelling en het juridisch statuut van de organisatie; indien het gaat om een feitelijke vereniging, de identiteit van de verantwoordelijke(n) van de vereniging;
- het verzekeringscontract dat de organisatie heeft gesloten om de burgerlijke aansprakelijkheid – met uitzondering van de contractuele aansprakelijkheid – van de vrijwilliger te dekken (zie verder);
- de eventuele dekking door middel van een verzekeringscontract, van andere aan het vrijwilligerswerk verbonden risico’s en, in voorkomend geval, van welke risico’s;
- of de organisatie vergoedingen betaalt aan de vrijwilligers en zo ja, welke en in welke gevallen;
- of er activiteiten zijn waarbij de vrijwilliger geheimen kan vernemen zodat hij gehouden is tot de geheimhoudingsplicht, bedoeld in artikel 458 van het Strafwetboek. De inhoud van dat artikel moet dan integraal worden meegedeeld.
De organisatie mag deze informatie op eender welke wijze meedelen, maar moet dit wel kunnen bewijzen. Wij raden dan ook aan om een ontvangstbevestiging van de informatie te laten ondertekenen.
Verzekering
De organisatie is verplicht om een verzekering aan te gaan om de burgerlijke aansprakelijkheid van vrijwilligers te dekken. Het gaat om schade die vrijwilligers berokkenen aan de organisatie, aan andere vrijwilligers of aan derden in de uitvoering van de activiteit of tijdens hun verplaatsingen in het kader daarvan.
De verplichting om een verzekering aan te gaan heeft slechts betrekking op de buitencontractuele aansprakelijkheid van de vrijwilliger, d.i. de aansprakelijkheid door een fout die schade berokkent aan een persoon waarmee geen contract werd afgesloten.
De organisatie is eveneens verplicht om zichzelf te verzekeren tegen burgerlijke aansprakelijkheid.
In de contractuele betrekkingen met derden is de organisatie vrij om een verzekering af te sluiten. Afwijkende regels bestaan voor zogenaamde onafhankelijke feitelijke verenigingen. Dit is een vereniging die enkel bestaat uit vrijwilligers, die geen enkele band heeft met een overkoepelende vereniging en waar ook geen mensen in loonverband werken.
Naleven (van een gedeelte van het) arbeidsrecht
Een aantal regels uit het arbeidsrecht moeten ook nageleefd worden, onder andere:
- de Arbeidswet (arbeidsduur, zondagswerk, nachtwerk en arbeid op feestdagen);
- de Welzijnswet waaronder de reglementering omtrent psychosociale risico’s, geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk;
- de beginselen van gelijkheid en non-discriminatie.
Vrijwilligerswerk in de publieke sector is onderworpen aan het ambtenarenrecht.