We hebben zonet een aantal bloedhete dagen achter de rug gehad en zo zullen er wellicht nog volgen. Daarom herhalen we de regels waarmee de werkgever rekening moet houden als hij zijn personeel bij dergelijke temperaturen tewerkstelt.
Zoals u reeds kon lezen in ons artikel van 6 juli 2012 zijn deze regels sinds 1 juli 2012 gewijzigd geweest door de invoering van nieuwe regels betreffende de thermische omgevingsfactoren tijdens de tewerkstelling. Zij hebben de bepalingen uit het ARAB hieromtrent vervangen.
Wat zeggen deze nieuwe regels?
Risicoanalyse uit te voeren door werkgever
De werkgever dient in alle gevallen een risicoanalyse uit te voeren van de thermische omgevingsfactoren aanwezig tijdens de tewerkstelling. Bij het opmaken van deze risicoanalyse moet hij rekening houden met:
- de luchttemperatuur;
- de relatieve luchtvochtigheid;
- de luchtstroomsnelheid;
- de thermische straling door zon of technologische omstandigheden;
- de fysische werkbelasting;
- de gebruikte werkmethodes en arbeidsmiddelen;
- de werkkledij en de persoonlijke beschermingsmiddelen;
- de combinatie van al deze factoren.
De werkgever evalueert deze thermische omgevingsfactoren en, indien nodig, meet hij ze overeenkomstig de meet- en berekeningsmethodes die worden bepaald na advies van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer of de preventieadviseur-arbeidshygiëne en na akkoord van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk of, bij ontstentenis daarvan, de vakbondsafvaardiging of, bij ontstentenis van de vakbondsafvaardiging, de werknemers zelf.
Vervolgens stelt de werkgever op grond van deze risicoanalyse passende preventiemaatregelen vast.
Welke waarden bepalen dat het te warm is om te werken?
Niet alleen de temperatuur maar ook de luchtvochtigheid, luchtstroomsnelheid en de thermische straling bepalen dat het te warm is om te werken. Dit alles wordt gemeten met een “nattebolthermometer” die de aanwezige warmte uitdrukt in “Wet Bulb Globe Temperature” (WBGT). Die zal steeds een paar eenheden lager ligt dan de effectieve temperatuur, uitgedrukt in graden Celsius.
Vervolgens moet de aanwezige warmte vergeleken worden met de wettelijke waarden, uitgedrukt in WBGT, die niet mogen overschreden worden in functie van het te verrichten werk.
De niet te overschrijden waarden in functie van het te verrichten werk zijn de volgende:
| zeer licht of licht werk | 29 |
| halfzwaar werk | 26 |
| zwaar werk | 22 |
| zeer zwaar werk | 18 |
Te nemen maatregelen wanneer het te warm is om te werken
Wanneer de WBGT-waarden de vooropgestelde grenzen kunnen overschrijden, moet de werkgever de nodige technische en organisatorische maatregelen nemen om de blootstelling aan de warmte en de daaruit voortvloeiende risico’s te voorkomen of te beperken.
Deze maatregelen kunnen de volgende zijn:
- technische maatregelen zoals bijvoorbeeld het inrichten van kunstmatige ventilatie, het opvangen en afvoeren van warme en vochtige dampen of gassen, het plaatsen van reflecterende afschermingen, … ;
- het verlagen van de fysische inspanningen door het gebruik van arbeidsmiddelen of werkmethodes;
- het verminderen van de duur en de intensiteit van de blootstelling;
- het aanpassen van de werkroosters of arbeidsorganisatie;
- het verschaffen van aangepaste kledij;
- het gratis ter beschikking stellen van verfrissende dranken;
-
…
In bepaalde gevallen wordt er door het K.B. opgelegd welke maatregelen de werkgever dient te nemen. Indien de overschrijding van de actiewaarden te wijten is aan het klimaat, wat de afgelopen weken het geval was en de komende weken ook het geval zal zijn, dient de werkgever verplicht de volgende maatregelen te nemen:
- indien de overschrijding aanhoudt, binnen de 48 uur na de vaststelling van de overschrijding, inrichtingen voor een kunstmatige verluchting installeren;
- indien na deze termijn van 48 uur de overschrijdingen voortduren, voorzien in een regime van beperkte aanwezigheid en rusttijden;
- zorgen voor de verdeling van verfrissende dranken, en dit zonder kosten voor de werknemers en overeenkomstig het advies van preventieadviseur-arbeidsgeneesheer;
-
de werknemers bovendien beschermen tegen zonnestraling: dit kan door een installatie of door de aanpassing van de arbeidsorganisatie. Indien de werknemers rechtstreeks worden blootgesteld aan zonnestraling dienen zij over collectieve of persoonlijke beschermingsmiddelen te beschikken (bijvoorbeeld zonnecrème, hoofddeksel, …).
Tenzij de werkgever kan inroepen dat hij bepaalde ISO-normen toepast (die de naleving van de regels inzake beperkte aanwezigheid en rusttijden inhoudt wanneer het te warm is om te werken) moet de werkgever, alvorens een regime van beperkte aanwezigheid en rusttijden in te voeren, het advies inwinnen van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer en het akkoord hebben van het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk of, bij ontstentenis daarvan, van de vakbondsafvaardiging. Indien er geen akkoord gevonden kan worden, dient er te worden nagegaan of er binnen het paritair comité waaronder de werkgever ressorteert, geen regels werden vastgesteld in een algemeen verbindend verklaarde CAO. Bij gebreke hiervan dienen de volgende rusttijden te worden nageleefd:
Afwisseling in het werk WBGT-waarden
| Licht werk | Halfzwaar werk | Zwaar werk | Zeer zwaar werk | |
| 45 min werk - 15 min rust | 29,5 | 27 | 23 | 19 |
| 30 min werk - 30 min rust | 30 | 28 | 24,5 | 21 |
Tot slot dienen de werknemers die aan overmatige warmte worden blootgesteld, tevens de nodige voorlichting en opleiding te krijgen over onder andere de resultaten van de risicoanalyse, de actiewaarden, …
Rol van de preventieadviseur- arbeidsgeneesheer
De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer bepaalt onder welke categorie (licht/halfzwaar/zwaar/zeer zwaar) een bepaald werk ressorteert. Daarnaast adviseert hij de werkgever over de te nemen maatregelen voor werknemers die behoren tot bijzonder gevoelige risicogroepen, zoals bijvoorbeeld jeugdige of zwangere werknemers. De preventieadviseur-arbeidsgeneesheer verstrekt tevens advies aan de werkgever omtrent de verdeling van de verfrissende dranken.
Kan de werknemer beslissen thuis te blijven bij (te) warm weer?
Een werknemer kan niet zomaar beslissen thuis te blijven. Ook tijdens periodes met hoge temperaturen, moet de werknemer zijn normale arbeidsduur blijven presteren. Enkel indien de werkgever een regime van beperkte aanwezigheid invoert, kan de werknemer thuis blijven.
Kan de werkgever tijdelijke werkloosheid invoeren?
Bij langdurig extreme weersomstandigheden kan de werkgever bovendien autonoom beslissen om tijdelijke werkloosheid in te voeren.
De weersomstandigheden moeten van die aard zijn dat zij de uitvoering van het werk onmogelijk maken. Wanneer de werkzaamheden enkel bemoeilijkt worden of het rendement daalt, kan de werkgever geen tijdelijke werkloosheid wegens slecht weer invoeren. Bij zeer warm kan er bijvoorbeeld tijdelijke werkloosheid worden ingevoerd wanneer het beton of het metselwerk verpulvert of het materiaal onhandelbaar is.
Het is duidelijk dat het hier om extreme temperaturen moet gaan die gedurende een langere periode aanhouden. De RVA behoudt de beslissingsbevoegdheid in verband met de vraag of het al dan niet gaat om gevallen waarin de hoge temperaturen de uitvoering van het werk onmogelijk hebben gemaakt.
Mag de werknemer aangepaste zomerkledij dragen op de werkvloer?
De kledij moet steeds in overeenstemming zijn met de regels vervat in het arbeidsreglement.