Op 31 januari 2020 stapte het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie. Wat zullen de concrete gevolgen van de brexit zijn voor werknemers?
Chronologie
Op 23 juni 2016 stemden de Britten voor een vertrek uit de Europese Unie. De terugtrekkingsprocedure moest in principe maximaal twee jaar duren. Er werd een ontwerp van terugtrekkingsakkoord onderhandeld tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk. Dit akkoord werd echter herhaaldelijk verworpen door het Britse parlement.
Op 29 maart 2019 moest het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie in principe verlaten. Er werd evenwel geen enkel akkoord bereikt. Om uit deze impasse te geraken, heeft de Europese Unie het Verenigd Koninkrijk uitstel van de brexit verleend tot 31 oktober 2019.
Op 29 oktober 2019 zijn het Verenigd Koninkrijk en de 27 lidstaten van de Europese Unie overeengekomen de brexit uit te stellen tot 31 januari 2020.
Op 29 januari 2020, op twee dagen van de deadline, hebben de Europese parlementsleden het herziene terugtrekkingsakkoord zoals bekrachtigd door het Britse parlement uiteindelijk goedgekeurd.
Op 31 januari 2020 om middernacht heeft het Verenigd Koninkrijk de Europese Unie officieel verlaten. Beide partijen hebben een terugtrekkingsakkoord onderhandeld dat in een overgangsperiode voorziet waarbij de huidige toestand wordt verlengd tot 31 december 2020.
Op 1 januari 2021 eindigt de overgangsperiode.
Wat is de impact van de brexit op sociaal vlak tijdens de overgangsperiode?
Er werd overeengekomen dat het recht van de Unie tijdens de overgangsperiode van toepassing blijft in het Verenigd Koninkrijk. De Europese sociale verworvenheden en het vrij verkeer van personen blijven tot 31 december 2020 bestaan. Met andere woorden: in de praktijk verandert er niets vóór 1 januari 2021!
1. Verblijfsrecht
Een van de grondbeginselen van de Europese Unie is het vrij verkeer van personen op het grondgebied van de Unie op voorwaarde dat hun verblijf niet langer dan 3 maanden duurt. Op termijn zal de brexit hieraan een einde stellen.
Tijdens de overgangsperiode blijft het Europese regelgevende kader grotendeels van toepassing en kunnen Britse onderdanen en hun familieleden hun recht op vrij verkeer en verblijf blijven uitoefenen. Hiervoor moeten ze geen verdere stappen ondernemen.
In het najaar van 2020 zullen alle Britse onderdanen en hun familieleden in België individueel worden uitgenodigd om bij de gemeente een nieuwe verblijfskaart aan te vragen als begunstigden van het terugtrekkingsakkoord. Dit wordt zo bepaald in het terugtrekkingsakkoord. Intussen blijft de oude verblijfskaart geldig.
Het is de bedoeling om na de overgangsperiode de verworven rechten van Britse onderdanen en hun familieleden die al in de Europese Unie verblijven vóór het einde van de transitieperiode te vrijwaren.
Voor meer informatie hierover kunt u de FAQ 'Brexit-deal' van de Dienst Vreemdelingenzaken raadplegen.
2. Arbeidsrecht
Het voormelde principe van vrij verkeer van personen biedt Europese onderdanen ook de mogelijkheid in een andere lidstaat te werken zonder een arbeidsvergunning te moeten aanvragen.
Tot en met 31 december 2020 kunnen Britse burgers in België komen werken zonder extra formaliteiten en omgekeerd. Zo ook kunnen ze in België worden gedetacheerd met behoud van het Britse socialezekerheidsstelsel.
Vanaf 1 januari 2021 is in principe een arbeidskaart B of een single permit nodig om een Britse werknemer in België te kunnen tewerkstellen. Hoe de socialezekerheidsregeling nadien zal verlopen, zal afhangen van het eventuele akkoord tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.
3. Socialezekerheidsrecht
In de Europese Unie wordt de sociale zekerheid van personen die zich binnen de Unie verplaatsen hoofdzakelijk geregeld door de Verordening 883/2004. Deze verordening bepaalt namelijk in welk land de sociale bijdragen verschuldigd zijn, in welk land een onderdaan van een lidstaat recht heeft op sociale uitkeringen in geval van werkloosheid, ziekte, pensioen, enz.
Tijdens de overgangsperiode verandert er niets voor burgers, zowel in de EU als in het Verenigd Koninkrijk.
Op 1 januari 2021 zal deze Europese regelgeving echter niet meer van toepassing zijn op EU-onderdanen. De toekomst van de socialezekerheidsregeling zal afhangen van de akkoorden die tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk worden gesloten.
Meer informatie vindt u op de pagina 'Brexit impact' van de FOD Sociale zekerheid.
En op termijn?
De brexit zal pas volle uitwerking hebben op 1 januari 2021. Dit zal natuurlijk grote gevolgen hebben voor het bedrijfsleven aangezien het recht op vrij verkeer van goederen en diensten zal verdwijnen.
Naast deze economische gevolgen zal de brexit ook gevolgen met zich meebrengen voor de burgers op sociaal vlak. Het betreft in het bijzonder de regels inzake verblijfsrecht, arbeidsrecht en sociale zekerheid. Na het einde van de overgangsfase zal een nieuw kader van kracht worden voor het personenverkeer tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk. Momenteel kennen we de inhoud nog niet van het akkoord dat zal worden onderhandeld.
Lopende onderhandelingen
Deze informatie is voorlopig. Er moeten nog maatregelen worden genomen om deze kwesties na het einde van de overgangsperiode te regelen. De onderhandelingen zouden snel van start gaan. We houden u op de hoogte van de voortgang van dit dossier.
Voor meer informatie kunt u het federaal brexitportaal raadplegen.